Coraz większą ilością spraw o charakterze administracyjnym można zajmować się w przestrzeni wirtualnej a nie tylko poprzez osobisty kontakt z urzędnikami pracującymi w urzędach. Oczywiście część ludzi nigdy nie traktowała internetu jako drogi do korzystania z usług publicznych, część aktywnie ją wykorzystuje a część nie ma zdania co do tego, czy lepiej bezpośrednio udać się do urzędu, czy zająć się swoją sprawą online.
W ostatnich latach najlepiej znanym i ocenianym pozytywnie przez polskich użytkowników portalem administracji publicznej była Platforma Usług Elektronicznych ZUS. Portale społecznościowe oraz internetowe konta bankowe utorowały drogę usługom administracyjnym online i przyczyniły się nie tylko do wzrostu zaufania wśród ludzi, ale i do zmian społecznych, szczególnie widocznych w relacjach pomiędzy władzami a obywatelami. Obecnie mówi się o kształtowaniu polityki w świecie wirtualnym, e-rządzeniu i e-demokracji a jednym z jego narzędzi mogą stać się e-usługi administracji publicznej.
E-usługi administracji publicznej w UE
W Unii Europejskiej dąży się do takiego rozwoju wszystkich krajów członkowskich, aby stały się społeczeństwem informacyjnym o gospodarce opartej o wiedzę, zaś jednolity rynek cyfrowy znajduje się na liście 10 priorytetów Komisji Europejskiej. E-government ma poprawić skuteczność działania administracji i obniżyć koszty jej funkcjonowania. Rozumie się przez to bardzo różne usługi dotyczące np. decyzji politycznych, prawodawstwa, akcji międzynarodowych, lokalnych spraw związanych z pomocą społeczną, ofertami pracy, płatnością mandatów i poradami. Obecnie krajami o najbardziej zaawansowanej cyfryzacji administracji publicznej są: Niemcy, Francja, Szwecja, Norwegia, Islandia, kraje Beneluksu, Litwa, Łotwa i Estonia a o najmniejszej: Wielka Brytania, Irlandia, Szwajcaria, Włochy, Polska, Węgry, Słowacja, Czechy, Rumunia, Bułgaria i Grecja.
W zależności od kraju UE, realizuje się lub planuje się wprowadzić, możliwości elektronicznego załatwienia spraw takich jak: zmiana zameldowania, obsługa paszportów i dowodów osobistych, wgląd do informacji z USC, do danych przestrzennych i do ksiąg wieczystych, składanie deklaracji PIT, rejestracja działalności gospodarczej, pośrednictwo pracy, rejestracja bezrobotnych i poszukujących pracy, wydawanie pozwoleń budowlanych, rejestracja i obsługa w ochronie zdrowia.
Cyfryzacja administracji publicznej po polsku
Polski rząd ma w swoich planach sukcesywną cyfryzację w obszarze administracji elektronicznej, a w nich, m.in.: podpięcie urzędów do jednej bazy danych z umożliwieniem załatwienia każdej sprawy przez internet, bez konieczności bezpośredniego udania się do urzędu i „pl.ID – polska ID karta”, dzięki której będą wprowadzone dowody osobiste z mikroprocesorem powiązanym z podpisem elektronicznym. Od 2011 roku działa Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej (ePUAP i ePUAP2), w której instytucje publiczne udostępniają konkretne usługi w wersji online a żeby z nich skorzystać wystarczy zalogować się na jednej witrynie internetowej – w tym przypadku – we wspomnianym systemie teleinformatycznym.
Celem cyfryzacji usług publicznych jest skrócenie czasu załatwiania spraw urzędowych oraz zmniejszenie ilości dokumentów papierowych i tym samym kosztów z nimi związanych a także wygoda użytkowników uniezależniona od godzin i miejsca działania konkretnych urzędów (możliwość całościowego załatwienia sprawy wyłącznie przez internet i sprawdzenia jej stanu również online). Ostatni powód o niebagatelnym znaczeniu w przypadku osób niepełnosprawnych, oczywiście, jeśli system elektroniczny dostosowano do potrzeb takich osób i ich wymagań podyktowanych niepełnosprawnością. Chodzi o to, aby wyeliminować konieczność wielokrotnego wprowadzania tych samych danych, umożliwić wykorzystywanie danych z dostarczanych dokumentów elektronicznych oraz zapewnić ich wymianę drogą elektroniczną pomiędzy urzędami administracji publicznej a także zmniejszyć ilość błędów, która może się zdarzyć w związku ze złym zaadresowaniem lub fizycznym przesyłaniem dokumentów do adresatów i ograniczyć lub zlikwidować związaną z tym ewentualną korupcję.
Z pewnością jest to dobra droga do tworzenia urzędów bardziej przyjaznych obywatelom, ale nie należy popadać w bezkrytyczny zachwyt. Trzeba pamiętać o części społeczeństwa zagrożonej wykluczeniem cyfrowym, nieufności związanej z przejściem z systemu papierowego na elektroniczny i przywiązaniu samych urzędników do znanych, i od dawna istniejących procedur funkcjonowania urzędów.
autor. Agnieszka Góralczyk
fot. fotolia