Bankowość to termin, który wywodzi się z Włoch. Średniowieczni wekslarze, czyli osoby zajmujące się wymianą pieniędzy, byli prekursorami bankierów. Jednak bankowość, to nie tylko Włochy. Początki tradycji polskiej bankowości sięgają początków XIX wieku.
Czym jest system bankowy?
System bankowy to całokształt instytucji bankowych i normy, które określają ich wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem. Klasycznym modelem systemu bankowego jest tzw. dwuszczeblowy system bankowy, który składa się z banku centralnego i różnego typu banków funkcjonujących na poszczególnych rynkach finansowych. Stanowi on część systemu finansowego.
System bankowy w Polsce składa się z trzech grup instytucji: instytucji stabilizujących, instytucji
tworzących rynek oraz instytucji pomocniczych.
Instytucje stabilizujące stanowią instytucje odpowiedzialne za nadzorowanie prawidłowego funkcjonowania całego systemu i należy do nich: bank centralny (Narodowy Bank Polski), organ nadzorujący (Komisja Nadzoru Finansowego) oraz podmiot gwarantujący wypłatę depozytów (Bankowy Fundusz Gwarancyjny).
Instytucje tworzące rynek zw. sektorem bankowym to banki funkcjonujące w ramach danego systemu bankowego (w Polsce są to banki komercyjne, banki spółdzielcze oraz oddziały instytucji kredytowych).
Instytucje pomocnicze, do których należą instytucje nieprowadzące działalności depozytowo-kredytowej (m.in. instytucje ubezpieczające, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, Izba Rozliczeniowa KDPW_CCP, Krajowa Izba Rozliczeniowa, Biuro Informacji Kredytowej, niebankowi emitenci kart płatniczych oraz instytucje zrzeszające banki (np. Związek Banków Polskich).
Tradycje polskiej bankowości
Rok 1916
9 grudnia została utworzona Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa (PKKP), czyli bank emisyjny. Utworzyły ją niemieckie władze okupacyjne w generalnym gubernatorstwie warszawskim. W latach 1917-1923 PKKP emitowała polskie marki. W związku z reformą walutową i powołaniem Banku Polskiego w 1924 r. PKKP została zlikwidowana.
Rok 1919
7 lutego, dekretem naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego została utworzona Pocztowa Kasa Oszczędności. Pierwszym celem PKO było wprowadzenie do obiegu polskiego złotego zamiast polskiej marki. Podczas okupacji niemieckiej, w czasie II wojny światowej kasa funkcjonowała pod zarządem niemieckim. 1 stycznia 1950 roku Pocztowa Kasa Oszczędności została zlikwidowana. Jej agendy przejęła Powszechna Kasa Oszczędności. W 1974 oferta PKO została wzbogacona o rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy dla osób fizycznych (zw. ROR). Od 1975 do 1987 oddziały PKO funkcjonowały w strukturach Narodowego Banku Polskiego. 1 listopada 1987 roku PKO stała się znowu samodzielnym bankiem. Zmieniła też swoją nazwę na Powszechna Kasa Oszczędności Bank Państwowy. 12 kwietnia 2000 roku została przekształcona w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna.
Rok 1928
W tym roku powstał Bank Polski. Pełnił on funkcję Banku Centralnego.
Rok 1945
Rozpoczął swoją działalność Narodowy Bank Polski. Zastąpił on ówczesny Bank Polski Spółka Akcyjna. Na początku funkcjonował on jako bank państwowy pod nadzorem ministra skarbu. Do końca lat 80. zajmował się działalnością ogólnobankową. W czasie zmian ustrojowych zostały z niego wydzielone banki regionalne i komercyjne. NBP zajął się tylko emisją pieniądza i polityką pieniężną państwa. 1 stycznia 1995 roku Narodowy Bank Polski przeprowadził denominację złotego.
Rok 1997
29 sierpnia 1997 r. powstała pierwsza ustawa regulująca Prawo bankowe. Była ona nowelizowana wielokrotnie. 1 listopada 2015 roku weszła w życie jedna ze zmian w związku z ustawą o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym. Była ona implementacją do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2013/36/UE oraz dostosowującej prawo krajowe do rozwiązań przewidzianych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 575/2013. Ostatnia zmiana weszła w życie w 2018 roku. Była to Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1000).
Podsumowanie
System bankowy, a w jego ramach sektor banków komercyjnych, był na przestrzeni ostatniego ćwierćwiecza jednym z najszybciej zmieniających się elementów polskiej gospodarki. Efektem tych zmian jest to, że Polska ma najsilniejszy sektor bankowy w swojej części Europy. W okresie światowego kryzysu finansowego, polski system bankowy okazał się bardzo stabilny i bezpieczny. Polskie banki są bowiem niezbyt duże, ale bezpieczne, przez to że dobrze skapitalizowane.
autor. Małgorzata Konecka
fot. fotolia