IPS (Institutional Protection Scheme), czyli rodzaj systemu ochrony płynności finansowej i wypłacalności dla ściśle ze sobą współpracujących banków spółdzielczych, został wdrożony przez grupę SGB i grupę BPS po ustanowieniu regulacji unijnych i znowelizowaniu Ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych w listopadzie i grudniu 2015 roku.
Wbrew pozorom rola IPS wiąże się z wyborem modelu biznesowego przyszłości dla polskiej bankowości spółdzielczej – konfrontacji z bankami komercyjnymi na rynku finansowym lub bazowaniu na działaniu spółdzielczym i lokalnym, zarówno pod względem ekonomicznym jak i społecznym.
Pierwsza możliwość pociąga za sobą jeszcze większą konsolidację, co doprowadziłoby do zmniejszenia ilości jednostek i z czasem konieczności przekształcenia ich w spółki akcyjne – małe i średnie banki komercyjne, które nie utrzymywałyby się długo na rynku i byłyby przejmowane przez większe banki komercyjne.
Druga możliwość wiąże się z weryfikacją dotychczasowych działań typowych dla bankowości spółdzielczej i wybranie najlepszych z nich, zawsze w oparciu o silne relacje ze społecznościami lokalnymi, mikro, małymi i średnimi przedsiębiorstwami a także samorządami lokalnymi i organizacjami typu NGO, co stanowi najlepsze rozwiązanie dla tego typu grup bankowych, rozumianych jako lokalne centra usług finansowych (rozliczeniowe, kredytowe i depozytowe). Jest to jak najbardziej możliwe, ale przy ściślejszej współpracy strategicznej poszczególnych banków spółdzielczych, bez konkurowania między sobą a z traktowaniem banków komercyjnych jako rzeczywistej konkurencji, tak, aby w dalszej perspektywie IPS nie stał się mechanizmem regulacyjnego ograniczania.
IPS i specyfika bankowości spółdzielczej
Z założenia banki spółdzielcze nie dążą do maksymalizacji zysku na takim poziomie co banki komercyjne, a działalność zgodna z potrzebami społeczności lokalnych generuje wyższe koszty. Zysk nie może wiązać się ze zbyt dużym ryzykiem i nie powinien przekraczać bezpiecznego pułapu, a o efektywności ekonomicznej można mówić jedynie w powiązaniu z efektywnością społeczną.
IPS pełni nie tylko rolę kontrolną działalności bankowej, ale i ochronną, ponieważ zapewnia także bezpieczeństwo, płynność i adekwatność kapitałową. System ochrony ma stanowić spoiwo dla zrzeszenia banków i budować wzajemne zaufanie jego poszczególnych jednostek. Jest jednym z zabezpieczeń banków spółdzielczych, które należą także do obowiązkowego systemu gwarantowania depozytów w ramach Bankowego Funduszu Gwarancyjnego i ma zapobiegać takim sytuacjom jak np. bankructwo Spółdzielczego Banku Rzemiosła i Rolnictwa w Wołominie (SK Bank) jesienią 2015 roku. Skoro w czasie klęsk żywiołowych – powodzi, suszy lub wymrożenia, banki spółdzielcze stanowią najlepszą rezerwę strategiczną i jako pierwsze instytucje finansowe reagują na poziomie lokalnym, IPS może stanowić jeden z elementów budujących zaufanie do tego typu bankowości i utrwalający jej pozytywny wizerunek.
autor. Agnieszka Góralczyk, fot. fotolia